Afgelopen zondagavond stapten Karen en ik voor de laatste keer in de City Nightline naar Zurich. Niet omdat we het niet leuk meer vinden, maar omdat de nachttrein ophoudt te bestaan, althans in deze hoedanigheid. Met ingang van de nieuwe dienstregeling in december verdwijnt de City Nightline uit ons land. De Deutsche Bahn trekt de stekker eruit!

Natuurlijk, de nachttrein is duur; er zijn zoveel goedkopere en snellere manieren om naar Zwitserland te reizen. Maar de nachttrein is zo leuk… De vakantie begint al zodra de trein station Amsterdam uit rolt… 

Mijn eerste reis met de nachttrein was in 1989, met mijn ouders en zus naar Zwitserland. Nog niet in een luxe couchette, maar nog ‘gewoon’ in een 6 persoons coupé, waarvan je de banken tegen elkaar aan kon schuiven. We lagen ‘om en om’, met als gevolg dat ik de hele weg met de zweetsokken van mijn vader onder mijn neus lag en hij met die van mij… 

Bij iedere stop in Duitsland moest ik even mijn hoofd onder het gordijntje door steken om te kijken naar de verlaten, fel verlichte stations. 

Onvergetelijk werd het moment dat mijn moeder – voor mijn gevoel middenin de nacht – uit het niets riep: “wie wil er een gehaktballetje?” Te verbijsterd om te kunnen antwoorden, keek ik toe hoe er een tupperwaredoosje vol koude gehaktballetjes uit ‘de tas voor onderweg’ getoverd werd.

Hoe burgerlijk en georganiseerd het misschien ook mag lijken, het heeft toch iets avontuurlijks. Vooral als je als ‘ervaren kampeerder’ kunt genieten van het gestuntel van de beginnende medepassagiers. Het begint al op het perron: de instapstress. Je ziet de angst in de ogen van de mensen om je heen. Zijn we op tijd? Staan we op het goede perron? Maar deze gaat toch naar München? In welke wagen zitten we? In welk compartiment? Hebben we wel genoeg tijd om in te stappen? Kunnen we al die koffers wel kwijt? Zelf heb je de hele dag lopen stressen of je niks vergeten bent, vloekend en tierend de laatste zaken in de koffer gepakt, maar hier oog je uiterst relaxed als ervaringsdeskundige met een kopje koffie in je handen.

Als we eenmaal zijn geïnstalleerd in de juiste couchette komt de Duitse conducteur langs komt om de kaartjes te controleren en uit te leggen hoe het er allemaal aan toe gaat in de nachttrein. Heel stoer laat je in hakkelig brabbelduits weten dat je het allemaal al weet, omdat jij nou eenmaal al vaker met deze trein gereisd hebt… De blik van’Herr Schaffner’ verraadt dat hij op zijn beurt ruime ervaring heeft met dergelijke betweters. Nu is de vakantie echt begonnen!

Hoewel we nu iets luxer reizen dan in 1989 (nu hebben we een 2 persoons slaapcompartiment met echte bedden!), zijn mijn enthousiasme en mijn kinderlijke nieuwsgierigheid zijn vandaag de dag nog altijd aanwezig. Nog steeds is Het hoogtepunt het moment dat we rond middernacht de Hohenzollernbrucke over de Rijn bij Keulen over denderen: de verlichte standbeelden naast de brug, de laatste schepen op de rivier, de verlichte Dom en dan plotseling het felle licht bij het binnenrijden van het Hauptbahnhof… Na Keulen rijdt de trein via het bochtige tracé langs de Rijn. Overdag is dit al een van de mooiste routes van Duitsland, ’s nachts is het nog spannender met alle lichtjes van de schepen op de rivier en de vele veerpontjes. Opvallend veel bedrijvigheid op dat uur.

Echt spannend wordt het als je net in slaap bent en je halverwege de nacht de trein ineens de andere kant op voelt gaan. Dan wordt er geremd en een paar minuten later gaan we weer de andere kant op. Dit herhaalt zich een paar keer. Middenin Duitsland wordt de trein gesplitst… Rijtuigen naar Zwitserland worden losgekoppeld van die naar München en gekoppeld aan rijtuigen uit Hamburg die ook naar Zwitserland gaan. Zo is de trein de volgende ochtend heel anders van samenstelling dan toen we de avond ervoor uit Amsterdam vertrokken.

Na een paar uurtjes te slapen, doemen in het grijze ochtendlicht de heuvels van het Zwarte Woud op en niet veel later steekt de trein voor de laatste maal de Rijn over bij Basel. We zijn in Zwitserland! 

En dan moet het echte hoogtepunt van de reis nog komen… Het ontbijt! Net als de treinen van de City Nightline is het treinontbijt in de loop der jaren aardig gedevalueerd. De kartonnen ontbijtbox bevat een paar kleffe broodjes, een blikje paté, een kuipje jam, boter en een pakje vruchtensap (niveau Wicky). Goed, het vult in ieder geval op de vroege ochtend. De koffie is heet en wordt in grote kartonnen bekers geserveerd. Lekker? Nee! Maar toch kun je de verleiding niet weerstaan om nog zo’n bak te bestellen, want het is vroeg in de ochtend en je hebt een redelijk brakke nacht achter de rug, ondanks het redelijk goede bed waar je flink voor betaald hebt.

En dan zet je voet op Zwitserse bodem. Slaapdronken van en korte nacht, maar met een hoofd vol plannen; er liggen nog twee mooie weken vakantie voor ons! 

En juist deze treinromantiek gaat nu verdwijnen… Of zoals de Frankfurter Allgemeine het formuleerde: “Das Ende der Reise im Pyjama”. De Deutsche Bahn stoot alle nachttreinen af. Mijn hoop is gevestigd op de Oostenrijkse Bundesbahn,die een deel van de treinen overneemt. Helaas niet de nachttreinen van en naar Nederland, zodat het nachttrein voorlopig onder het kopje ‘weemoed’ zal komen. We mogen nog één laatste keer, over twee weken, in de nachttrein terug naar Nederland…